Tartanka dorashada madaxtinimo e maraykanka
(USA).
Yaa doorta
madaxweynaha mareykanka?
Inteena
badan aya haysta sawir ah in shacbka mareykanku doortaan
madaxweynaha wadankooda, lkn arinku sidaa u ka duwanyahay ,
Hadaba si
aan u fahanno qaabka loo doorto madaxweynaha wadankaa wa inaan xog buuxda ka
helnaa labada nooc ee maraykanka dhaxdiisa loo codeeyo, popular vote &
Electoral College
Hadaynu ku
bilowno Electoral
College o ah nooca cod bixinta sidoo kalana jaan goysa madaxweynaha
wadankaa .
maraykan aya ka kooban 50 ismamul hosaad/gobollo +ismaulka
magala madaxda washinoton ,wadarta guudna noqonaysa 51 ismamul hosaad , hadaba , sidaa si
lamid ah waxa jira laba aqal o uu ka koobanyahay barlamanka maraykanka(congrees of USA aqalka
sare (senators) o wadartooda guud tahay 100 senator ,kuwasoo lixdii sanaba
mar la doorto, waxana si isku mid ah loogu qaybiyay 50 ismaamul min laba
senator.
aqalka hoose (House of representative ) wa aqalka labaad kana
koban 435 xubnood , kuwaso labadii sanaba mar la doorto, wana wadanka kaliya ee
aqalkooda hoose labadi sanabo mar la
doorto,waxana lagu jaan gooyay tirade dadka maraykanka ku nool,
hadaynu tusaale uso qaadano gobolka California o ah goboka oogu
dadka badan maraykanka , wadarta guud e shacabka
ku dhaqanna ay gaaraysa illa 40 malyan waxay nasiib ahan u heleen 52 xubnood, haaf malyan walboo dadka
mareykanaka ah waxa matala hal xiliban o
aqalka hoose ah ,inta waxa dheer sadax
xubnood o ay ledahay magala madaxda washiton. Wadarta guud e xilibanada aya noqnaysa 538 xiliban , wana
xubnaha sida tooska ahi madaxweynaha u
dooorta, sidoo kalan jaan gooya qofka xilka madaxweynaha qabanaya.
Dhinaca kale,waxa jira cod bixin shacabku ay cod bixiyan (popular vote) malinka dorashada ,
ayago marka doorta murashaxa ay is leyihiin uu u qalmaa xilkaa madaxweyne, xubnaha labada aqal ee
barlamaka iyo gudomiyayasha gobolada
(Governors) ,ayado hal waraq lagu wada doorto, waraqda cod bixinta aya ill hal
mitir cabir ahaan dhan.
Arinka layabka leh aya ah,Tiro shan jeer ah inay ka dhacday mareykana in musharax madaxweyne helay tira cod shacab tiradasoo ka badan tirade u
helay shakhsiga la tratamayey hasa ahatee unan ku gulaysanin xilka madaxweyne.
Sidee ayey ku dhacday?
Sidaan kor ku xusnay
waxa jira mareykanka dhaxdisa laba nooc o cod bixin kuwaso kala ah electoral vote o ay codkooda dhiibtaan
xilibaanada iyo popular vote o ay codkooda dhibtan shacabka mareykanka
ku nool, sanadkan aya la shegayaa illa 240 malyan o shakhsi inay xaq u leyihiin
inay codeyaan, hadaba 240 malyan 60 boqokiba haday Kamala Harris hesho , trump na helo 40
boqokiba , lakin dhinaca electoral vote hadu helo wax ka badan haaf codadka xilibanada 269+1 , Kamala Harrisna hesho 268, waxa sidaa
madaxweyne ku noqon Donald trump
Solyaalka mareykanka ee tartanka doorasho madaxtinimo , tiro shan jeer ayey dhacday in musharax u helay tiro cod shacab o ka badan inta dhigiisa la tartamayo u helay hasa ahatee looga guleystay dhinaca electoral vote saana ku wayey xilka madxweyne, tusaalaha ogu dhaw aya ah dorshadan hadda socota tii kahoraysay waa Trump iyo Hilary Clinton, Clinton aya ka sareysay codod sadax malyan garaya trump hasa ahatee maynan ku gulaysanin o waxa natijada jaan goyay qolyaha xilibanada (electoral vote ) halkasuna kaga sara maray trump Clinton.
Dhinaca gobolada dorashadu ka dhacayso (states) wa qayb muhimadeda leh
marka la joogo haykalka dawladnimo e mareykanka, marka la tilmamayana waxa lagu
shega inay yihiin dawlad dalwad kale ku
dhax nool (deep government /dawlah camiiqah )waxana loo qaybiyaa illa sadax qaybood ,
1.gobolada cas/marodiga :- wa gobolla
ku caan baxay inay mar walba codkooda
siyan xisbiga Republican Party,
2.gobolada bluuga ah/ dameerka :- wa gobollo inta badan xisbiga dimiquradiga u codeya,
3.waxa jira gobol loo yaqaanno gobolada kala rajaxa(swing states) , wana gobollo tira 7 gobol ah , qolana laguma
tiriyo, inta badanna wa melaha xooga ay saran musharaxinta wakhtiga ololaha , marba dhinacay racaan aya gulaysata ,arinka
kale e ka jira mareykan aya ah , musharaxa madaxweyne hadu gobol 49 boqolkiba ka
helo codadka electoral vote/ , musharaxa kalana u helo 51 boqokiba, qofka codka batay
aya waxaba la iskugu tara, musharaxa codadka yarna zero aya lo qoraa .
Gabagabada hadaynu usoo dhadhacno, Codayntan markay dhamato waxa xigi
dona in codadka la tiriyo, xilibanadii labada aqal e la dortayna ay ku kulam
gobol walba cogress/ aqalka xilibanada u leyahay, inta waxa xiga in xilibanada
o dhan ay wada yimadaan aqalka congress ee
magalo madaxda washiton ku yala, halkana ay ku doortaan madaxweynaha wadanka.
mareykan aya ah wadanka kaliya
ree galbeed kaso madaxweynaha qaab anan toos ahayn lo dorto ,
7 comment format (0)